top of page

LE ROMAN FANTASTIQUE KABYLE : Izen yeffer wakal (suite de la 1er)

Le récit avance ainsi au gré des dialogues et actions qui associent Anir aux autres personnages à travers des espaces emblématiques propices au surgissement du fantastique : apparition des êtres de lumière dans le mausolée, le coma à l’hôpital et la dissociation d’Anir en un corps physique et un corps « spirituel » qui va léviter puis voguer à travers l’espace et, enfin, l’arrivée dans Litteɛ n Lxali (Septième ciel, domaine du Néant) où la vérité sera révélée à Anir.

INCIPIT

Page 7. D’emblée, le surnaturel

 

Dès la première page du roman, le lecteur est plongé dans le surnaturel. Anir, le personnage principal masculin, est attiré par une étrange et belle jeune femme qui l’invite à le suivre.

Si yal tama ad d-yettuɣal ṣṣut. D imeẓẓuɣen-is i icuffen neɣ d tidet ayen iwumi isell ? Tessawal-as-d ad yas ɣur-s, netta yugi. Yuggad ad iqerreb ɣur-s. Yettwali lexyal mebɛid, d taqcict d tamuzyint, d tarqaqt s tqendurt, abruɛ-is yettifliw di Litteɛ lxali. Udem-is yecmumeḥ. Lxana ɣef tcenfirt-is ufella terna-yas sser ugar.
Teḍleq-as ifassen-is, tebɣa ad t-tawi yid-s. Netta ibed kan, yugi ad yemḥiḥed deg umkan-is. Yettwali-tt tettwexxir am yifer yezzuɣur ubeḥri di lqaɛa deg wussan n umwan. Meɛna acmumeḥ-ines ijebbed-it…

 

Page 9. Ce n’était donc qu’un rêve ?

Réveillé, Anir continue d’entendre la voix de la jeune fille au grain de beauté qui l’appelle avant de s’éteindre. Il se lève alors, se dirige vers la fenêtre et se met à regarder dans la rue.

– Ay Anir… Ay Anir… Ffeɣ-d ar uzniq… La k-ttṛaǧuɣ…
D taɣect i as-d-yessawalen yal iḍ s yisem-is. Ur yeẓri ara ansi i d-yekka ṣṣut-nni, am wakken d tisegwa n texxamt-is i yas-t-id- yettawin. Yessaɣ taftilt, yessers-ed iḍarren-is deg wusu, yecɛel allen-is, yettṛaǧu ṣṣut-nni ansi ara d-yeffeɣ.
Ulac ṣṣut. Ibed yesṭurrec timeẓẓuɣin-is ma yella kra n lḥess ara d-jebdent di temḍellas yessusmen. Yekker yemmuqel si ṭṭaq ɣer uzniq ad iwali ma yella wacu ara iwali, ulac !

 

REALITES SOCIALES

Page 59. Tombe la neige

Anir est enseignant de son état. Il réside dans son village de montagne mais travaille en ville. A travers sa situation, on retrouve les difficultés de transport que connaissent les ruraux. Un jour de mauvais temps, il demande à son chef d’établissement de le libérer afin qu’il puisse rentrer chez lui avant que la neige ne l’en empêche. Sa demande étant rejetée, il connaîtra les pires difficultés sur le chemin du retour.

Akken tesṭenṭen tsaɛet d ttlata, yestenya taggara n wass, yeqfel tiqeffilin n ukebbuḍ-is, yeffeɣ-d s tazzla. Aqrab-is deg ufus-is, yettazzal, ameččim yekkat-it-id ɣer wudem, yettaɛraḍ ad t-iqerreɛ s uqrab-is. Yalci d amellal, idel-it wedfel. Deg ubrid-is yemmuger-d aṭas n tkeṛṛusin ḥebsent, ur zmirent ara ad ddunt deg usalu n udfel yessan. Yuli tasawent yettawin ɣer wanda llan yifurguten yessawaḍen ɣer taddart. Abrid yecceḍ, yuli-t kan s ttawil.  Iwala ɣef zelmeḍ snat n tullas ḥnuccḍent, ɣlint. Iwala tikeṛṛusin mi teccgent, ta tettnal tayeḍ, isell mi ttemṭerḍaqent gar-asent, alamma iḥbes-itent-id yiri n ubrid. Ur yeḥbis ara, yettxemmim kan ma yella ad yaf afurgu ara t-yessiwḍen s axxam.
Imi yewweḍ ɣer umkan anida ara yerkeb, yeḥbes udfel, maca ulac ula d yiwen n ufurgu.

Pages 93- 94. Scène de viol

Le fantôme de Tira raconte à Anir comment elle fut victime d’un viol sous la menace d’un poignard un soir qu’elle rentrait tard de l’Université.
Akken kan wwḍeɣ ɣer tmadaɣt-nni, yessemḥalleq-iyi-d yiwen n ilemẓi, ajenwi deg ufus-is. Ikumm-iyi, yeḥṛes-iyi ɣer yidmaren-is am teqrurt, yessers-ed ajenwi-nni ɣef tmegreḍt-iw, ur zmireɣ ad d-snesreɣ gar tuccar-is (…)
Yessenser-iyi aserwal, yeḥṛes idmaren-iw, ẓriɣ anda i iteddu. Ttruɣ mi t-walaɣ yekkes aserwal-is. Yexdem lebɣi-s deg-i mebla lebɣi-w. Werǧin i yennul uqcic tafekka-w alarmi d ass-nni. Iɛedda uɛejmi deg uẓeṭṭa-w, teṛɛaɛec tfekka-w, am wakken igezzem ujenwi sdaxel-iw. Ḥulfaɣ i yidammen neggin-d gar yiḍarren-iw, nek fecleɣ, ur sɛiɣ tazmert, ur zmireɣ ad d-mmeslayeɣ neɣ ad mḥiḥdeɣ, ɣliɣ gar yifassen-is am yislem teṭṭef tsennaṛt n uṣeggad.

 

FANTASTIQUE

 

Page 25. Au cimetière.

Anir, sujet au somnambulisme, sort de chez lui par la fenêtre et se dirige vers le cimetière. Anya et sa mère, l’ayant suivi, le voient marchant main dans la main avec un mort.

Ɣawlent ḍefrent-tt sdeffir ur t-qḍiɛent ara. Iḍarren-nsent di tbeɛrurin n waman, bezgent akw. Walant-tt yerra srid ɣer tmeqbert yellan nnig taddart, ibedd sdat n yiwen uẓekka. D ṭṭlam, ugadent ad kecment, qqiment kan beṛṛa, ffrent, ttmuqulent d acu ara yeḍrun, ttraǧunt melmi ara d-yeffeɣ.
Anir ibedd kan am lexyal n tebḥirt, am wakken yettraǧu kra. Teffeɣ-d teḥǧaǧut n tmes deg uẓekka-nni annect n yifer n yibirqec, teḍwa deg umkan-nni.
(…)
Tensa teḥǧaǧut-nni, yuɣal-d ṭṭlam. Yuli-d wabbu d amellal, yewwi-d tafat yid-s, am tafat d-yeṭṭeggir lkanun. Iban-d uqecrur n ulaxert. Ifeṭṭiwjen n tafat sunɣen-d tigejda n yiɣsan-is, yesburr-it wabbu amellal am umdan yelsan abernus.
Teccattew Anya imi twala alaxert-nni. Tḥulfa i waḍu d asemmaḍ yekcem tafekka-s. Anir yeṭṭef-as afus i ulaxert-nni, bdan tikli ger yiẓekwan…

 

Pages 73-75. Les êtres de lumière.

Réfugié dans un mausolée, Anir assiste à un spectacle surnaturel : une lumière de la taille d’une feuille d’olivier entre par la fenêtre, se métamorphose en colombe qui va se poser sur le rebord de celle-ci, avant d’atterrir sur le sol sous la forme d’un vieillard à barbe blanche, bientôt suivi par six autres personnages identiques à lui. Ils discutent entre eux puis le premier arrivé s’adresse à Anir.

Akken izeggen yiḍ, ssakin-t-id iẓenẓaren n tafat i d-ineqren di teḍwiqin, ur yezmir ad yeldi allen-is. Akken kra tenqes. Iwala tafat annect n yifer n uzemmur ters-ed ɣef teḍwiqt tayeffust s ṣṣifa n yetbir amellal, yefferfer, yers-d ɣer tɣerɣert d amdan. D amɣar, d arqaq, d aɣezzfan n lqed, iselsa-ines d imellalen. Açamar-is d amellal yettaweḍ-as-d ɣer tjeɛbiḍt. Acebbub-is d aɣezzfan yeɣli-d ɣef tuyat-is. Udem-is ifeǧǧeǧ, allen-is d timecṭuḥin annect n uɛeqqa n uẓebbuj…
Akken kra ḍefren-d wiyaḍ, di yal taḍwiqt tecceɛceɛ tafat, annect n yifer n uzemmur. Ad-d-ires d ṣṣifa n yitbir ɣef teḍwiqt, ad d-iṣubb ɣer tɣerɣert de amdan, akken almi wwḍen setta yid-sen…
Uqbel ad ffɣen, amɣar-nni iluɛa Anir. Anir, mi iḥulfa s ufus n umɣar-nni yennul-it-id, qquren yifadden-is si tugdi, yettru, yettergigi. Yettlaɛi-t, yugi ad as-yerr. Iḥulfa am wakken yebɣa ad as-d-yini kra, meɛna ur yesɛi ara tabɣest ad as-yerr awal, yugad ad iwali udem-is. Yuɣal yezzi ar setta yemɣaren i ibedden deffir-s, yenna-yasen :
– Anfet-as, ad ddun yid-s iɛessasen. Kkret ad nruḥ uqbel ad d-teflali tafat…

 

Pages 79-80.Bilocation.

Au chapitre 7 (Lexyal n Anir : le spectre d’Anir), ce dernier entend une fois de plus la voix de la jeune fille au grain de beauté l’appeler. Il tente de se lever pour la suivre puis il sent que son esprit commence à se détacher de son corps…
Yettwali di lexyal n teqcict-nni tesṭuṭṭuc-ed si teḍwiqt, teḍleq-as-d afus, netta yetteɛraḍ ad yekker, a tt-yeḍfer. Iḥulfa s lexyal-is yebḍa d tfekka-s. Ur yeẓri d targit, ur yeẓri d tilawt. Yuli ɣer teḍwiqt, yeffeɣ. Yerẓa asalu, yelḥa alarmi qrib ad yaweḍ s abrid. Yebda yettṣubbu-d wagu. Iḍarren-is weḥlen deg udfel…
Yessusem ugama, ala aḍu i yettcelwiḍen. Aɣebbar n udfel yettazzal ɣef usalu, yekkat udem-is. Imi-s izemm; ur yezmir ad t-yeldi. Ticenfirin-is zgezwent deg usemmiḍ. Allen-is ceɛlent kan. Yeɣli-d ṭṭlam ur yettwali iqiḥ. Ameččim yebda yeddal tafekka-s. Xas ma tafekka-s teddubbez, allaɣ-is mazal-it yuki. Deg ugni amellal yeččuren d tafat, yettwali imdanen ḍelqen-as-d ifassen. Iwala jeddi-s d setti-s yemmuten, myuṭṭafen ifassen, ttaḍsan-as-d. Ttqerriben-d ɣur-s, selfen-as i wudem-is, netta mazal-it yewḥel deg usalu n udfel…
Akken kra iwala baba-s, yelsa-d abernus d amellal, yecmumeḥ, iqerreb ɣur-s, yekkes-as adfel yedlen ɣaf wudem-is. Yefka-yas afus-is, yenna-yas :
– Ur ttagad, a mmi, ad ddun yid-k yiɛessasen.

 

Page 88-89. Au Septième ciel.

Anir est à l’hôpital. Ayant sombré dans le coma, il se sent chuter vertigineusement du ciel dans un puits sans fond. La jeune fille au grain de beauté lui tend la main, l’invitant à la suivre. Au bout d’un moment, il se retrouve dans un jardin où domine le blanc, où le temps est suspendu…

Anir iḥulfa am wakken inser-d deg yigenni, yeɣli ɣer wannu ur nesɛi lqaɛ. Iziɣer-ines yeffeɣ-d di tfekka-s. Yuɣal yekcem deg yiwen n uderbuz yeččur d tafat. Isell i ṣṣut as-d-yessawal :
– Ay Anir, yya-d ɣur-i…
Iwala taqcict teḍleq-as-d afus-is, netta iteddu deg uderbuz-nni iḥar a tt-yeqḍeɛ. Yettḥekkiṛ a tt-yeɛqel, ur tt-yeɛqil ara. Yal mi ara d-iban kra deg wudem-is, ad t-tɣum tafat. Anir iteddu ur yekfi ubrid-is, yugi ad ifak uderbuz-nni.
Yelḥa ayen i yelḥa, yeffeɣ ɣer yiwen n uḥriq yeččuṛ d leḥrir n yigran. Yalci dinna d amellal, anagar ijeǧǧigen-nni izewwaɣen. Dinna yeḥbes wakud, ulac iḍ, ulac azal. Lqaɛa-ines tessa s usigna, am win ileḥḥun ɣef taḍuṭ. Ulac ixxamen, ulac iberdan.
Imdanen lsan iselsa d icebḥanen, cmumḥen akk wudmawen-nsen.
Yessikkid anda ara iwali taqcict-nni i d-yeḍfeṛ, ulac-itt, teɛreq lǧeṛṛa-s. Ileḥḥu yettakel ɣef yiɛemmuṛen n usigna imellalen mebla ma yeẓra anda iteddu. Abeḥri aḥlawan yeslufu-as i wudem-is, ikeččem di tfekka-s.
Ileḥḥu ur iḥulfa s lxiq neɣ s ṭṭiq. Ur iḥulfa s lḥamu neɣ s usemmiḍ. Iḥulfa s talwit tger-as-d irebbi. Imdanen nnecṛaḥen meṛṛa.

Idir AMER

bottom of page